شوخلا 1~2 يىللىق غوللۇق ئۆسۈملۈكلەرنڭ مېۋىسى. بۇ خىل ئۆسۈملۈكنىڭ شاخ-يۇپۇرماقلىرى قويۇق ئۆسىدۇ، سېرىق رەڭدە ئۇششاق چېچەكلەيدۇ، مېۋىسى ئۆسۈش ۋاقتىنىڭ ئۇزۇرىشىغا ئەگىشىپ تەدرىجىي ھالدا قېنىق يېشىل رەڭدىن ئوچۇق قىزىل رەڭگە ئۆزگىرىدۇ. قىزارغان شوخلا يۇمشاق، شىرنىلىك بولۇپ، ئادەمنىڭ بەكمۇ ئامراقلىقىنى كەلتۈرىدۇ.

شوخلا ئەسلى جەنۇبىي ئامېرىكا قىتئەسىدىكى ئاندىس تاغ تىزمىلىرى ئەتراپىدىن چىقىدۇ، ئۇنىڭ جۇڭگو خەلقى تەرىپىدىن قوبۇل قىلىنىپ، جۇڭگولۇقلارنىڭ كۆكتاتلىقىدىكى بىر خىل مۇھىم كۆكتاتقا ئايلىنىشى يېقىنقى يېرىم ئەسىردىكى ئىش.

كۆكتات بازارلىرىدىكى شوخلا ئاساسلىقى ئىككى تۈرلۈك بولىدۇ. بىرى قېنىق قىزىل شوخلا، ئۇنىڭ تەركىبىدىكى شېكەر، كىسلاتا مىقدارى يۇقىرى، پۇرىقى كۈچلۈك؛ يەنە بىر تۈرى ئاچ قىزىل شوخلا، ئۇنىڭ تەركىبىدىكى شېكەر، كىسلاتا مىقدارى تۆۋەن، ئانچە پۇرىقى يوق. ئەگەر خام يېمەكچى بولسا، ئاچ قىزىل شوخلىنى تاللاش لاىم، چۈنكى بۇ خىل شوخلا ئانچە پۇرىمايدىغان بولۇپ، خام يېيىشكە ياخشى؛ ئەگەر قورۇپ يېمەكچى بولسا، ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە قېنىق قىزىل شوخلىنى تاللاپ سېتىۋېلىش لازىم، چۈنكى بۇ خىل شوخلىنىڭ پۇرىقى كۈچلۈك بولغاچقا، شورپا ياكى قورۇمىنىڭ تەمى ياخشى بولىدۇ.

ئوزۇقلۇق تەركىبى ۋە رولى

شوخلا تەركىبىدە ۋىتامىنB1، ۋىتامىنB2، ۋىتامىنB6، ۋىتامىنA، ۋىتامىنC، ۋىتامىنD، ۋىتامىنP قاتارلىقلار بار، بۇلاردىن ۋىتامىنC نىڭ مىقدارى ئالمىنىڭكىنىڭ 3~4 ھەسسىسىگە باراۋەر كېلىدۇ.

شوخلا بەدەندىكى بەزى تۈردىكى ھۈجەيرىلەرنىڭ قېرىشىنى كېچىكتۈرۈپ، راك كېسىلىنىڭ پەيدا بولۇش ئېھتېماللىقىنى ئازايتىدۇ.

شوخلىنىڭ تەم تاتلىق چۈچۈمەل، تەبىئىتى سەل سوغۇق بولۇپ، چىراينى گۈزەللەشتۈرىدۇ، ھارغىنلىقنى تۈگىتىدۇ، ئىشتىھانى ئاچىدۇ. 

شوخلا يۈرەك قان تومۇرلىرىنى قوغدايدۇ، ئوكسىدلىنىشقا قارشى تۇرۇش، توساتتىن ئۆزگىرىشنى تىزگىنلەش، يادرو كىسلاتاسىنىڭ زىيانغا ئۇچرىشىنى ئازايتىش قاتارلىق كۆپ خىل رولى بار. شوخلا يەنە ئەركىن رادىكاللارنى تۈگىتىپ، ھۈجەيرىلەرنى ئاسرايدۇ، يۈرەك كېسىلىنىڭ قوزغىلىشىنى ئازايتىدۇ.شوخلىنىڭ مەزى بېزى راكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش رولى بولغاندىن باشقا، يەنە ئاشقازان ئاستى بېزى راكى، تۈز ئۈچەي راكى، كېكىردەك راكى، ئېغىز بوشلۇقى راكى، ئۆپكە راكى، سۈت بېزى راكى قاتارلىق راك كېسەللىكلىرىنىڭ پەيدا بولۇش خەۋپىنى ئازايتىدۇ.

شوخلا كالتسىي، تۆمۈر ئېلېمېنتلىرىنىڭ شۈمۈرۈلۈشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، ئاشقازان سۇيۇقلۇقىنىڭ ياغ ۋە ئاقسىلنى ھەزىم قىلىشىغا ياردەم بېرىدۇ. 

شوخلا قىل قان تومۇر قاناش كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ، قان تومۇرلارنىڭ قېتىشىشىنى توسىدۇ، يۇقىرى قان بېسىمنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.

شوخلىنىڭ چىراينى گۈزەللەشتۈرۈش ئۈنۈمى بار.

شوخلىنىڭ ئىسسىقنى قايتۇرۇپ، خىلىت پەيدا قىلىش رولى بار. ئېغىز يارىسىغا مۇپتىلا بولۇپ قالغاندا، شوخلا شىرنىسىنى ئېغىزغا ئېلىپ جاراھەت يۈزىگە تەككۈزۈپ بىر قانچە مىنۇت تۇرسا، بۇنى كۈنىگە بىر قانچە قېتىم تەكرارلىسا، ئۈنۈمى كۆرۈنەرلىك بولىدۇ.

شوخلىنىڭ ئاشقازاننى ساغلاملاشتۇرۇپ، ھەزىم قىلىشقا ياردەم بېرىش، قاننى سوۋۇتۇپ، جىگەرنىڭ ھارارىتىنى پەسەيتىش، قان بېسىمىنى تۆۋەنلىتىش رولى بار، يۇقىرى قان بېسىم، بۆرەك كېسىلى بارلارغا قارىتا ناھايىتى ئوبدان قوشۇمچە داۋالاش رولى بار.

شوخلا ئاشقازان سۇيۇقلۇقىنىڭ نورمال ئاجرىلىپ چىقىشىنى ساقلايدۇ، قىزىل قان ھۈجەيرىلىرىنىڭ شەكىللىنىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، قان تومۇر دىۋارىنىڭ ئېلاستىكىلىقىنى ساقلاشتا پايدىلىق ۋە تېرىنى ئاسرايدۇ. شوخلىنىڭ شىرنىسى كۆپ بولۇپ، سۈيدۈكنى راۋانلاشتۇرىدۇ، بۆرەك كېسىلى بارلارنىڭمۇ ئىستېمال قىلىشىغا مۇۋاپىق كېلىدۇ.

شوخلىنىڭ قەۋزىيەتنىڭ ئالدىنى ئېلىش رولى بار.

ئىستېمال قىلىشتا بىلىۋېلىشقا تېگىشلىك ئىشلار.

شوخلىنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنى ئاساسەن خام يېيىش، پىشۇرۇپ يېيىش ۋە پىششىقلاپ ئىشلەشكە ئىشلىتىشتىن ئىبارەت ئۈچكە ئايرىلىدۇ. خام يېيىش، پىشۇرۇپ يېيىشكە ئىشلىتىلىدىغان شوخلا سورتى پوستى نېپىز، سۈيى كۆپ، تمىنىڭ چۈچۈمەل-تاتلىقلىقى ئوتتۇراھال بولسا بولىدۇ؛ پىششىقلاپ ئىشلەشكە ئىشلىتىلىدىغان شوخلا بولسا پوستى قېلىن، سۈيى ئاز، قىيام، شىرنە ئىشلەش ۋە شېكەرلەشكە مۇۋاپىق كېلىدىغان بولسا بولىدۇ، لىكوپىننى كۆپرەك قوبۇل قىلماقچى بولسا، شوخلىنى قورۇما قورۇپ ئىستېمال قىلسا بولىدۇ؛ شوخلىنى توغراپ زەيتۇن يېغى بىلەن قورۇپ ئىستېمال قىلسىمۇ ناھايىتى ياخشى بولىدۇ.

سوخلىنى سۇدا قاينىتىپ پىشۇرۇپ ئىستېمال قىلغاندا يۈرەكنىڭ ساغلاملىقىغا پايدىلى بولىدۇ ھەمدە ئۇنىڭ راكقا قارشى تۇرۇش ئۈنۈمى يۇقىرى كۆتۈرۈلىدۇ. 

ئالىملار ئۇزۇن مەزگىل تەتقىق قىلىش ئارقىلىق، شوخلا تەركىبىدە نىكوتىن بارلىقىنى بايقىدى. ئەگەر شوخلا خام ئىستېمال قىلىنسا، ئادەم بەدىنىگە كىرىدىغان نىكوتىننىڭ مىقدارى تېخىمۇ كۆپ بولىدۇ، بۇنىڭ نەتىجىسىدە ئۇپرايدىغان زىيان، تاماكا ئىسى قاپلىغان مۇھىتتا تۇرۇپ مەجبۇرىي ئىسلىنىپ ئۇچىرايدىغان زىيانغا يېقىنلىشىدۇ.

ئۆتكۈر ئۈچەي ياللۇغى، باكتېرىيىلىك تولغاق كېسىلى بارلار ۋە يارىنىڭ ھەرىكەتچان دەۋرىدە تۇرۇۋاتقانلار شوخلا ئىستېمال قىلماسلىقى لازىم.

شوخلىنى قورۇيدىغان، پىشۇرىدىغان چاغدا ئازراق ئاچچىقسۇ قويۇۋەتسە، ئۇنىڭ تەركىبىدىكى زىيانلىق مادداـــ شوخلا ئىشقارىنى بۇزغۇنچىلىققا ئۇچراتقىلى بولىدۇ.

قىزارمىغان شوخلىنى ئىستېمال قىلماسلىق لازىم.